Transseksüel Bireyin Cinsiyet Değişikliği Sonrasında Manevi Tazminat Davası Açılabilir mi? Transseksüel Bir Bireyin Evliliği ve Manevi Tazminat Talepleri
Olay Özeti
Transeksüel yapıdaki A, amcasının baskısı sonucu amca kızı B ile evlendikten sonra kadın olma konusundaki dayanılmaz acılara karşı gelemediği için bir doktorla anlaşarak kadın olur. A’nın annesi, A’nın transeksüel olduğunu bilmediği için “ele güne rezil olma” gerekçesiyle A’ya karşı manevi tazminat davası açmak ister. Bu durumda, A’nın annesinin manevi tazminat talebi kabul edilebilir mi? Ayrıca, evlendiği eşi B, bu durum nedeniyle manevi tazminat talebinde bulunabilir mi?
Hukuki İnceleme
TMK Madde 40:Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 40. maddesi, cinsiyet değişikliği için gerekli şartları düzenler. Cinsiyet değişikliği ameliyatı yapılabilmesi için kişinin mahkemeden izin alması ve resmi sağlık kurulu raporu alması gerekir. Ayrıca, kişinin evli olmaması gereklidir. Dolayısıyla, A'nın yaptığı ameliyatın hukuki geçerliliği ve resmi süreci önemlidir.
Cinsiyet Değişikliğinin Hukuki Şartları
Cinsiyet değişikliği, hukuki ve tıbbi süreçlerin birlikte yürütüldüğü karmaşık bir işlemdir ve bu işlemin gerçekleştirilebilmesi için Türk Medeni Kanunu'nun 40. maddesi belirli şartları düzenlemiştir. Cinsiyet değiştirmek isteyen kişi, şahsen başvuruda bulunarak mahkemeden cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. Bu iznin verilebilmesi için kişinin 18 yaşını doldurmuş ve evli olmaması gerekmektedir. Ayrıca, transseksüel yapıda olduğunu ve cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunlu olduğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmi sağlık kurulu raporuyla belgelemesi zorunludur. Mahkemenin verdiği izinle birlikte amaç ve tıbbi yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirilmelidir. Bu ameliyatın gerçekleştirildiğine dair resmi sağlık kurulu raporu sunulduktan sonra mahkeme, nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verir. Cinsiyet değişikliği sürecinde, kişinin biyolojik ve ruhsal durumunun değerlendirilmesi büyük önem taşır. Ayrıca, cinsiyet değişikliğine izin verilebilmesi için kişinin üreme yeteneğinden sürekli olarak yoksun olması gerekmektedir. Bu şartlar, aile kurumunun ve toplumsal düzenin korunması amacıyla getirilmiştir. Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi kararları, bu şartların titizlikle uygulanması gerektiğini vurgulamakta ve bireylerin haklarını koruyucu nitelikte kararlar vermektedir.
Manevi Tazminat Talepleri:
Annenin Manevi Tazminat Talebi: Türk Medeni Kanunu'nun 25/4 maddesine göre, manevi tazminat istemi, karşı tarafça kabul edilmedikçe devredilemez ve miras bırakan tarafından ileri sürülmedikçe mirasçılara geçmez. Bu hüküm, yalnızca kişinin ruhsal bünyesine saldırı hallerinde uygulanır. Annenin “ele güne rezil olma” gerekçesiyle manevi tazminat talebinde bulunması, kişisel bir hak ihlali olarak değerlendirilemez. Dolayısıyla, annenin bu gerekçeyle açacağı manevi tazminat davası hukuki dayanak bulamayacaktır.
Eşin Manevi Tazminat Talebi: Eşin manevi tazminat talebi, evlilik birliği içindeki sadakat ve dürüstlük yükümlülüğünün ihlali nedeniyle değerlendirilebilir. Yargıtay kararlarına göre, evlilikte eşler arasındaki güvenin ve dürüstlüğün ihlali manevi tazminat talebine dayanak oluşturabilir. Transeksüel bireyin cinsiyet değişikliği, eşin yaşadığı psikolojik ve sosyal zorluklar nedeniyle manevi tazminat talebine sebep olabilir.
Evlendiği eşi manevi tazminat davası açabilir mi? Doktrinden bir görüşe göre, eşinin içinde bulunduğu durumla anneninki aynı olmaz; eş daha fazla rahatsız olabilir, eş için manevi tazminat davası açılması düşünülebilir. Ancak anne için bu gerekçelerle manevi tazminat talep etmek pek mümkün değildir. Transseksüel olmadığı halde cinsiyet değiştirse bile bu durumda cevabımız değişmeyecektir.
Doktrinden bir görüşe göre, ister yasal olsun (ki zaten yasal olamaz korsan ameliyattır) ister olmasın, kişi kadın olduğu andan itibaren evlilik geleceğe yönelik yok hükmündedir; o zamana kadar var, o andan sonra yok. Artık aynı cinsten iki kişinin evliliği söz konusu olur. Bu durumda boşanma davasına gerek yoktur, tespit davası yeterlidir. Evlilik batıldır diyemeyiz çünkü butlan sebepleri birer birer sayılmıştır. Diğer bir görüşe göre ise bu durum, boşanma sebepleri kapsamında değerlendirilebilir ve boşanma davası açılabilir.
Sonuç
Transeksüel bireyin cinsiyet değişikliği sonrası manevi tazminat davaları karmaşık hukuki değerlendirmeler gerektirir. A’nın annesinin “ele güne rezil olma” gerekçesiyle açacağı manevi tazminat davası hukuki olarak geçerli olmayacaktır. Ancak, eşin bu durum nedeniyle manevi tazminat talebinde bulunması mümkündür ve yargı kararlarına dayanarak kabul edilebilir. Bu tür durumlarda, manevi tazminatın miktarı ve kabulü, mahkemenin takdir yetkisine ve olayın özel şartlarına bağlıdır.
Güneş Hukuk olarak, bu tür hukuki sorunlarda size yardımcı olabiliriz. Detaylı bilgi ve danışmanlık hizmeti almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.